Arkusz III Struktury leksykalno-gramatyczne
Podobnie jak w pisaniu, tak i w tym punkcie przygotowań do matury bez nauczyciela ani rusz. Zarówno wypracowanie, jak i struktury nauczyciel musi poprawić i wyjaśnić ci błędy.
W tym arkuszu wymagana jest stuprocentowa poprawność, czyli jak pomylisz się w pisowni w słowotwórstwie to punktów się nie przyznaje. Jak opuścisz jakieś słowo w parafrazach – również.
W strukturach mogą się pojawić następujące ćwiczenia:
- uzupełnianie tekstu brakującymi słowami
- słowotwórstwo
- parafrazy
Niestety w tym punkcie wymagana jest już pełna znajomość gramatyki i bardzo rozbudowana znajomość słownictwa.
Uzupełnianie luk
Jest to bardzo podobne ćwiczenie do tzw. multiple choice (patrz też arkuszu II), ale w przeciwieństwie do niego nie masz czterech możliwości do wyboru, w ogóle nie masz wyboru – słowo musisz wymyślić sam.
Dwie najważniejsze rady:
1. Możesz wpisać tylko jedno słowo i czasem jest kilka odpowiedzi poprawnych. Dla pocieszenia dodam, że to są naprawdę proste słowa, choć czasem niełatwo na nie wpaść. Mogą to być, np.: have( I ………. never been to the USA), out( It turned ……….. out that john was innocent) itp. Jeśli brakuje słówka nie związanego z gramatyką to kluczowe jest zrozumienie całości zdania.
2. Jeśli chodzi o jednostkę gramatyczną to zawsze popatrz, co jest przed lub po luce. Jeśli po luce jest np., czasownik w trzeciej formie, musisz wpisać jakąś strukturę gramatyczną, która tą trzecią formę wymusza np., have/has, had lub odpowiednią formę czasownika ‘to be’( strona bierna).
Słowotwórstwo
Maturzyści uważają je za prawdziwą zmorę. Masz krótki fragment tekstu, w którym, oczywiście, brakuje kilku słów. Obok masz podane rdzenie tych słówek, czyli ich najprostszą formę. Twoim zadaniem jest utworzyć z podanego słowa inne, tak aby pasowało do kontekstu. Np. Bears are very …………. Animals. I mamy podane słówko DANGER. Oczywiście prawidłową opcją jest dangerous. I w grę wchodzą nie tylko końcówki ale też przedrostki.
Jedna zasada: Nigdy nie jest możliwe przepisanie słówka bez zmian – zawsze trzeba coś zmienić. Zwróć szczególną uwagę na dwie rzeczy: czy nie potrzeba wstawić słówka o przeciwnym znaczeniu, np: przedrostki un, im, in itp., lub czy przypadkiem nie trzeba też wstawić liczby mnogiej. Kolejną rzeczą, która może ułatwić ci ci zadanie to wiedza jakiej części mowy potrzebujesz: czasownika, rzeczownika, przymiotnika lub może przysłówka.
Parafrazy
Zawsze jest ich pięć. Mogą być dwojakiego rodzaju.
Pierwszy polega na tym, że masz zdanie źródłowe, początek i koniec zdania poniżej niego. Twoje zadanie polega na tym, że masz dokładnie przekazać sens zdania źródłowego używając podanego słówka. Pod żadnym pozorem nie możesz zmienić podanego słówka.
Np.: I haven’t seen him for three years. Jest to nasze zdanie źródłowe.
Poniżej mamy The ………………………. him was three years ago.
Podane słówko to TIME.
I piszemy: The last time I saw him was three jears ago.
To jest pierwszy rodzaj parafraz i jest on najczęstszy.
Drugi polega bardziej na tłumaczeniu – po prostu w pewnej części zdania mamy wtrącony fragment w języku polskim, który należy przetłumaczyć. Np.: ……………………(im więcej jesz), the fatter you become. Oczywiście prawidłową odpowiedzią jest: the more you eat.
Jak się przygotować do tej części egzaminu?
Praca, praca, praca. Trzeba przerobić odpowiednią liczbę parafraz, ćwiczeń na słowotwórstwo i tekstów z lukami pod okiem doświadczonego nauczyciela. I pamiętaj: tylko początek będzie trudny, potem jest już coraz łatwiej.
Tomasz Celej